Skutki wybuchu w zakładzie przemysłowym mogą być przeróżne. To, co je łączy, to zagrożenie dla życia i zdrowia osób przebywających w pobliżu instalacji, a także zagrożenie dla pozostałych maszyn i urządzeń, czy nawet całych hal produkcyjnych.
Wybuch w niezabezpieczonej instalacji zawsze wiąże się ze stratami materialnymi oraz kosztami z nimi związanymi. Straty te mogą być widoczne gołym okiem zaraz po zdarzeniu. Tak było np. przy wczorajszym wybuchu podczas produkcji płyt OSB. Zdarzają się również sytuacje, kiedy wybuch pozornie spowodował niewielkie straty materialne, ale koszty naprawy i zabezpieczenia instalacji oraz koszty wstrzymania pracy instalacji czasem na długie miesiące, szacuje się w milionach złotych.
Poprosiliśmy Zbigniewa Wolffa o omówienie rzeczywistych przykładów wybuchów i skutków, jakie za sobą one pociągnęły: Staramy się na bieżąco śledzić i analizować przyczyny i skutki wybuchów w różnych gałęziach przemysłu. Wniosek z tych działań jest dość smutny. Nie ma praktycznie tygodnia lub miesiąca, w którym nie doszłoby do poważnego wybuchu. Mówiąc “poważny”, mam tu na myśli zdarzenie, w którym wystąpił co najmniej jeden ze skutków:
- pożar,
- zranienie znajdujących się w pobliżu ludzi (poparzenia oraz obrażenia od odłamków),
- zniszczenie przez ciśnienie pobliskiej infrastruktury,
- wzbicie w powietrze zalegającego pyłu, który również ulegnie zapłonowi (wybuch wtórny).
Mogę tu wymienić kilka wybuchów w przemyśle:
- Oczyszczalnia ścieków susząca osad ściekowy — wybuch w podnośniku kubełkowym rozerwał jego obudowę. W rezultacie ciężki, stalowy fragment jego poszycia został oderwany i z dużą siłą uderzył w ścianę pomieszczenia. Szczęśliwie nikt nie ucierpiał, niemniej oczyszczalnia straciła kilka milionów złotych — szczegółowo opisaliśmy ten przypadek tutaj: https://www.grupa-wolff.eu/baza-wiedzy/jak-zabezpieczyc-oczyszczalnie-sciekow-przed-wybuchem-pylu-omowienie-z-przykladem/
- Zakład produkujący łożyska — w urządzeniu czyszczącym elementy łożysk doszło do wybuchu. W rezultacie jedna osoba zginęła wyniku uderzenia przez element urządzenia, a dwie inne zostały ranne
- Zakład produkujący felgi aluminiowe — do zdarzenia doszło w zlokalizowanym na zewnątrz budynku odpylaczu. Choć urządzenie posiadało panele dekompresyjne, które miały chronić urządzenie, to okazało się, że zostały dobrane niewłaściwie. Urządzenie zostało rozerwane. Mało tego, ciśnienie i płomienie poprzez pyłoprzewód przedostały się do wnętrza hali, gdzie doszło do wybuchów wtórnych oraz pożaru. Zakład został kompletnie zniszczony — szczegółowo opisaliśmy ten przypadek tutaj: https://www.grupa-wolff.eu/baza-wiedzy/studium-przypadku-wybuch-pylu-w-mieszalniku-przyczyny-i-skutki
Przeniesienie wybuchu na pozostałą część instalacji
Powyżej rozważyliśmy wpływ ciśnienia wybuchu na urządzenie, w którym do niego doszło. Tymczasem nie jest to jedyny aspekt, jaki powinniśmy brać pod uwagę.
Wybuch rozchodzi się równomiernie we wszystkich kierunkach. Kiedy jednak jest on zamknięty w obudowie urządzenia, będzie szukał ujścia poprzez kanały i rurociągi. W rezultacie ciśnienie i towarzyszące mu płomienie rozprzestrzenią się na pozostałą część instalacji, gdzie może dojść do tzw. wybuchów wtórnych.
Z taką sytuacją mieliśmy do czynienia między innymi w przypadku wymienionego wyżej zakładu produkującego alufelgi. Innym przykładem, gdzie ciśnienie wybuchu doprowadziło do wybuchów wtórnych, może być zdarzenie w Imperial Sugar Reinery. Wybuch w tej fabryce oraz powstały w następstwie pożar doprowadził do jej całkowitego zniszczenia. Niestety, zdarzenie to było katastrofalne w skutkach. Jego opis znajdziesz pod tym linkiem: https://www.hazex.eu/film-z-kamer-przemyslowych-ukazujacy-wybuch-w-imperial-sugar-refinery
Zasadniczo wyższe ciśnienie wybuchu sprzyja jego propagacji na sąsiednie urządzenia. Nie oznacza to jednak, że w przypadku gdy ciśnienie wybuchu jest poniżej odporności konstrukcyjnej, to jesteśmy bezpieczni. W takim przypadku nie dojdzie przecież do rozerwania urządzenia, zatem cała siła wybuchu zostanie skierowana właśnie poprzez kanały w stronę pozostałych urządzeń.
W tym miejscu należy wspomnieć, że wybuchy wtórne działają podobnie jak domino. Każdy kolejny wybuch ma większą energię. Zjawisko wybuchów wtórnych dobrze zostało opisane w niniejszym artykule: https://www.hazex.eu/wyznaczanie-stref-zagrozenia-wybuchem-pylow-wprowadzenie a także można je obejrzeć na poniższym filmie:
